Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda yürütülen Türkiye Yeşil Düzen eylem planı kapsamında oluşturulan planlar birbiri ardına hayata geçiriliyor. Bu kapsamda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı rehberliğinde, çok sayıda bakanlık ve kuruluşun katkısıyla “Döngüsel Ekonomi Ulusal Eylem Planı” hazırlandı.
2028 yılı sonuna kadar bu alanda atılacak adımların ana hatlarını çizen plan, özellikle atık yönetimi konusunda yeni bir vizyon getirecek.
6 stratejik hedef, 23 hedef ve 55 eylem belirlendi
Buna göre, Türkiye’de kaynak yoğun ve çevresel etkisi yüksek olan elektronik ve bilgi ve iletişim teknolojileri, pil ve araçlar, ambalaj, plastik, tekstil, yapı ve inşaat, gıda ve biyokütle sektörlerine öncelik verilecek.
Ürünlerin tüm yaşam döngüsüne odaklanacak plan kapsamında ürün tasarımı ve üretim süreçleri, ürün tüketimi, atık yönetimi ve ikincil hammadde kullanımına yönelik 6 stratejik hedef, 23 hedef ve 55 eylem belirlendi. .
Eko-tasarım teşvik edilecek ve kamu alım kriterleri değiştirilecek
Bu kapsamda Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda daha “döngüsel ürünler” için çevre dostu tasarımların teşvik edilmesi planlanıyor.
Avrupa Birliği’nin (AB) eko-tasarıma ilişkin yönetmeliği kapsamında oluşturulacak yeni yasal çerçeve ile çeşitli mevzuat revizyonları yapılacak.
Ticaret Bakanlığı da yeni genelge girişimleri için gerekli altyapıyı hazırlayacak. Yeşil dönüşümün etkilerinin kamu alımlarında da öne çıkması bekleniyor. Bu kapsamda Hazine ve Maliye Bakanlığı “yeşil kamu alımlarına yönelik strateji ve kriterleri” belirleyecek.
Ürünlerin dijital pasaportunun hazırlanması
Dijital ürün pasaportuna başvuru için ürün yaşam döngüleri, geri dönüştürülmüş malzeme içerikleri ve diğer verileri içerecek yasal çerçeve ve altyapı oluşturulacak.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda planlanan çalışma kapsamında bu alanda farkındalığın artırılmasına önem verilecek.
Bakanlık, öncelikli sektörlerde atıkların üretimi, tüketimi ve yönetimine ilişkin “döngüselliğin” artırılmasına yönelik teşvik mekanizmaları geliştirecek.
Araştırma-geliştirme, teknoloji ve inovasyona yönelik destek programlarının ulusal ve uluslararası projelerinin geliştirilmesi amacıyla, öncelikli sektörlerde yeni teknolojiler geliştiren KOBİ’ler ve startup’lar için döngüsel ekonomiye geçişe yönelik destek programlarının hazırlanması planlanıyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) da döngüsel ekonomi modellerinin yaygınlaşmasına yönelik teşvik modelleri tasarlayarak faiz düzenlemeleri yapması bekleniyor.
Atık toplama merkezleri artacak
Yeni dönemde odaklanacağımız konulardan biri de atık toplama merkezlerinin işlevselliğinin ve erişilebilirliğinin artırılması olacak. Bu kapsamda ilgili bakanlıklar ve belediyeler işbirliği yapacak. Hedefler arasında atık toplama merkezlerinin il düzeyinde dijital haritasının çıkarılması, atık toplama merkezlerinin sayısının artırılması ve entegre yeniden kullanım fonksiyonlarına sahip atık toplama merkezlerinin oluşturulması yer alıyor.
Bazı tek kullanımlık ürünlere özel olarak uygulanması gereken çeşitli önlemler bulunmaktadır. Yeniden kullanım fonksiyonu ile ikinci el satış mağazaları, ayrıştırma merkezleri, tamir atölyeleri gibi birimler atık toplama merkezlerine entegre edilecek. Böylece cep telefonundan bilgisayarlara kadar teknolojik ürünlerin hızla “çöp” haline gelmesini önleyeceğiz.
Son dönemde gündeme gelen kullanılmış pillerin yönetimine ilişkin AB düzenlemesine uygun bir çerçeve oluşturulması bekleniyor.
Ömrünü tamamlamış araçlardan ambalaj atıklarının kontrolüne, tekstil sektöründe üretimden tüketime döngüselliğin sağlanmasından gıda bankalarının altyapısının oluşturulmasına kadar uzanan aşamalar üzerinde de çalışacağız.